Kyusu: İkonik Japon Çaydanlık
Çaydanlıklar Uzakdoğu çay kültürünün en vazgeçilmez gereçleri olarak, Japon çay sunum geleneğinde 4 farklı tip olarak karşımıza çıkıyor.
Üstten ve arkadan saplı olanlar hepimizin aşina olduğu bugün tüm dünyada kabul görmüş ve yaygın kullanılan modellerden... Benim ilgi alanıma ise yandan saplı ve sapsız üretilen kyusular giriyor.
Kyusu japonca çaydanlık anlamına geliyor. Kyusular ağırlıklı olarak Japonya’nın orta kesimlerinde volkanik çamurlarıyla ünlü iki bölgede Tokoname ve Banko’da üretiliyor ve çaydanlıklar bu bölge isimleri ile anılıyor. Bu bölgeleri özel kılan tek şey ise çamurlarının içerdiği mineral ve metal bileşenler. Kyusuların stoneware olarak anılan sert volkanik çamur ile üretilmesi makbul sayılıyor. Japonlar çamurun içindeki minerallerin çaya kattığı bir aroma olduğunu düşünüyorlar. Tıpkı Ege bölgesinde üretilen Gökeyüp Güveçleri’nin yemeğe kattığı eşsiz lezzet gibi olmalı diye düşünmeden geçemiyorum.
Uzakdoğuda içi sırsız olarak satışı mümkün olsa da ben gıda tüzüğü gereği çaydanlıkların sıvı ile temas eden bölümlerini sırlı olarak satışa sunuyorum.
Yandan saplı kyusu çaydanlıkları diğerlerinden ayıran en önemli fark, sapın 90 derece açı ile gövdeye takılmış olması. Bu özellik tek el kullanarak servis yapma kolaylığı sağlarken,bileğe daha rahat hareket imkanı da veriyor.
Kyusu çaydanlıkların 3 üretim biçimi var: çömlek tornasında çekerek, elde şekillendireme ile ve döküm tekniği (ikomi) olarak.
Ben tornada şekillendirip kalıbını aldığım kyusu modelini döküm (ikomi) yaparak üretiyorum. Tüm diğer üretim şekillerinde olduğu gibi döküm üretimde de çaydanlığı oluşturan 5 farklı parça ( gövde, emzik, sap, kapak ve filtre ) tek tek dökülüp elde birleştiriliyor. Önce sırsız, sonra sırlı olarak kapakları üzerinde iken pişiriliyor. Böylece kapak ve çaydanlık şekil bozukluğu olmadan bir bütün halde pişmiş oluyor. Çaydanlıkların kapakları da her çaydanlık için biricik.
Kyusu demlikler yaygın olarak 100 ml-270 ml alacak boyutta üretiliyor.